ทำความรู้จักกับโฮมสคูล (Homeschool) ดีไหม? คืออะไร?

โฮมสคูลคืออะไร หลายคนอาจจะเคยได้ยินแต่ยังไม่เข้าใจกับระบบการศึกษานี้เท่าไหร่นัก เพราะการศึกษาแบบโฮมสคูล (Homeschool) ยังคงเป็นประเด็นที่สถาบันการศึกษาและผู้ปกครองส่วนใหญ่ ยังมีการศึกษากันอยู่ว่าเป็นการเรียนการสอนที่ดีต่อตัวเด็กจริงหรือไม่ วันนี้เราจึงขอนำความรู้เพิ่มเติมในเรื่องนี้มาฝากกันค่ะ

ระบบการศึกษาแบบโฮมสคูลคืออะไร ?

การศึกษาแบบโฮมสคูลเป็นวิธีที่ครอบครัวสอนลูกหลานกันเองที่บ้านหรือจ้างครูมาสอนที่บ้าน แต่ยังผูกโยงกับระบบของโรงเรียนอยู่บ้างหรือบางครอบครัวที่อาจจะไม่ผูกกับโรงเรียนเลยก็มี แต่มุ่งเน้นประยุกต์รูปแบบการสอนลูกหลานให้เรียนรู้จากสิ่งที่เด็กชอบและอยากเรียนผ่านกิจกรรมต่างๆ เพื่อเสริมพัฒนาการ แทน แต่การเรียนการสอนแบบนี้ ทางครอบครัวจะต้องทำผลงานประเมินส่งเขตพื้นที่การศึกษาด้วยนะคะ¹  ซึ่งปัจจุบันประเทศไทยก็มีเครือข่ายการศึกษาแบบโฮมสคูลมากกว่า 500 ครอบครัวแล้ว นับว่าเป็นตัวเลขที่ไม่น้อยเลยทีเดียวค่ะ

อ่านต่อ
ชวนส่อง 9 แนวการสอนในโรงเรียนอนุบาลทางเลือก แบบไหนที่ใช่สำหรับลูก?
“ให้ลูกเรียนพิเศษ vs. ปล่อยลูกเล่น” ข้อดีของการเล่นที่พ่อแม่ควรรู้!

ลักษณะเด่นของการเรียนแบบโฮมสคูล

มีอยู่ทั้งหมด 5 ข้อ ได้แก่²

1. พ่อแม่จัดการศึกษาเอง
   ผู้ปกครองเป็นผู้รับผิดชอบการศึกษาของลูกโดยตรง เป็นการจัดการศึกษาเองทั้งหมด โดยมีข้อตกลงร่วมกับโรงเรียน โดยอาจเป็นผู้สอนเองหรืออำนวยการให้เกิดการเรียนขึ้น


2. จัดตั้งเป็นศูนย์การเรียนครอบครัวเดี่ยว
   หรืออาจเรียกได้ว่าเป็นศูนย์การเรียนกลุ่มครอบครัว บางครอบครัวอาจเลือกไม่เป็นศูนย์การเรียนก็ได้


3. สาระและกระบวนการเรียนรู้ต่างๆ มีความยืดหยุ่น
   หมายถึง กระบวนการเรียนรู้เป็นไปตามความต้องการหรือปัญหาของแต่ละครอบครัวได้ เป็นนวัตกรรมทางการศึกษาที่มีความยืดหยุ่น เป็นอิสระสูง แต่ต้องตอบสนองต่อปรัชญา ทัศนะ ความเชื่อ และความสนใจได้


4. มุ่งเน้นความสำเร็จไปที่การพัฒนาศักยภาพเด็กรายบุคคล
   กระบวนการเรียนต้องจัดให้มีความสอดคล้องกับความสามารถ ความถนัด ความสนใจ และความต้องการของเด็ก สามารถสร้างกระบวนการเรียนรู้แบบตัวต่อตัว และผสมผสานกับวิถีชีวิตได้


5. ไม่ใช่การศึกษาที่ทำเพื่อผลกำไร
   รูปแบบการเรียนลักษณะนี้จะไม่เป็นธุรกิจที่แสวงหาผลประโยชน์จากเด็ก

กระทรวงศึกษาธิการยอมรับการเรียนแบบโฮมสคูลหรือไม่ ?

ยังคงเป็นเรื่องที่ถกเถียงกันพอสมควรนะคะสำหรับการประเมินผลระหว่างเด็กทีเรียนแบบโฮมสคูลและเด็กที่เรียนในโรงเรียน เนื่องจากการประเมินแบบมาตรฐานอาจใช้ไม่ได้กับเด็กที่เรียนแบบโฮมสคูล ด้วยรูปแบบการสอนที่แตกต่างกัน จึงไม่สามารถนำการวัดผลแบบในโรงเรียนมาใช้กับเด็กโฮมสคูลทุกคนได้ เนื่องจากการเรียนส่วนใหญ่เน้นความถนัดของผู้เรียนเป็นหลัก การประเมินจึงควรมีความหลากหลายมากกว่าที่เป็นอยู่ในปัจจุบันค่ะ¹

อย่างไรก็ตาม พ.ร.บ.การศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.2542 มาตรา 12 ได้รองรับการศึกษาแบบโฮมสคูลแล้ว โดยให้ครอบครัวจัดการศึกษาขั้นพื้นฐานได้ จึงเป็นอีกทางเลือกของครอบครัวที่ไม่ประสงค์จะส่งลูกเข้าโรงเรียน แต่ทั้งนี้ สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน หรือ สพฐ. ในฐานะผู้ออกกรอบระเบียบการปฏิบัติประเมินกลุ่มเด็กการศึกษาทางเลือก ก็ยอมรับว่า ระบบการเรียนแบบครอบครัวหรือโฮมสคูลในปัจจุบันนี้ ก็ยังมีบางเรื่องที่ยังคงไม่ราบรื่นนัก³

อยากจัดการเรียนการสอนแบบโฮมสคูลควรทำอย่างไรบ้าง ?

1. ขออนุญาตศึกษาตามมาตรา 12 ⁴
   การขออนุญาตทำได้โดยยื่นเรื่องขออนุญาตต่อสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาตามภูมิลำเนา โดยที่ผู้จัดการเรียนการสอนต้องมีคุณลักษณะตามที่กฎหมายกำหนด คือ มีการศึกษาไม่ต่ำกว่ามัธยมศึกษาตอนปลายหรือผ่านการประเมินโดยสำนักงานเขตการศึกษาในพื้นที่นั้นๆ ว่าเป็นผู้มีความรู้ในด้านการจัดการศึกษา โดยผู้เรียนต้องมีอายุ 4 ขวบ (ระดับอนุบาล) หรือมีอายุย่าง 7 ปี ขึ้นไป (ระดับประถม – มัธยมปลาย)


2. จัดแผนการศึกษา
   ผู้สอนจะต้องยื่นแผนจัดการศึกษาตามหลักสูตรที่กฎหมายกำหนดแก่เจ้าหน้าที่สำนักงานเขตการศึกษาในพื้นที่ หากไม่ผ่าน ผู้สอนจะต้องปรับแผนจัดการศึกษาใหม่ และหากผ่าน สำนักงานฯ อนุญาตให้จัดแผนการศึกษา ภายใน 30 วัน นับแต่วันที่ยื่นอนุญาต (แนวทางการเขียนหลักสูตรหรือแผนการจัดการศึกษา สามารถอ่านได้จาก www.alternativeeducation.or.th)
   
   


3. มีความมั่นใจในการสอน

   หากผู้ปกครองเป็นผู้สอนเอง ควรให้ความสำคัญกับบทบาทที่ได้รับ และมีความมั่นใจในการสอนของตัวเอง เพราะการศึกษาแบบโฮมสคูลเป็นความรับผิดชอบที่ค่อนข้างสูงและเป็นการสร้างพื้นฐานการเรียนรู้ให้กับเด็กๆ แต่ทั้งนี้คุณพ่อคุณแม่ก็ไม่จำเป็นต้องกังวลถึงความเชี่ยวชาญของตัวเองมากนัก เพียงแค่ผู้ปกครองพร้อมทุ่มเทและเรียนรู้ไปกับการเรียนการสอนรูปแบบนี้ให้มากที่สุดก็เพียงพอแล้ว

   ดังนั้น สำหรับคำถามที่ว่า การเรียนแบบโฮมสคูลคืออะไร สรุปง่ายๆ ก็คือ เป็นทางเลือกในการศึกษารูปแบบหนึ่ง ที่อาจจะยังฟันธงไม่ได้ 100% ว่าดีกว่าหรือไม่ เพราะผลลัพธ์ที่ได้ขึ้นอยู่กับแต่ละครอบครัวเป็นสำคัญค่ะ ซึ่งผู้ที่จะตอบคำถามนี้ได้ดีที่สุด ว่าการเรียนรู้รูปแบบนี้ดีและเหมาะสมสำหรับครอบครัวนั้น ๆ หรือไม่ก็คือคนในครอบครัวนั่นเองค่ะ

อ่านต่อ
ลูกเรียนได้เกรดไม่ดี ก็ไม่เป็นไร มาสอนลูกให้ Succeed in Life กันเถอะ!
ลูกเรียนอ่อน? หรือมีอาการบกพร่องด้านการอ่าน (Dyslexia)?

1. พิชญ์เดช แสงแก่นเพ็ชร์, มอง “โฮมสคูล” แล้วย้อนดูการศึกษาไทย เมื่อโรงเรียนไม่ใช่ความหวัง! ?, มติชนสุดสัปดาห์, 30 มีนาคม 2560, https://www.matichonweekly.com/column/article_29921
2. การจัดการศึกษาโดยครอบครัว (Home School), มูลนิธิเครือข่ายครอบครัว, 27 ตุลาคม 2008, http://www.familynetwork.or.th/content/การจัดการศึกษาโดยครอบครัว-home-school
3. ส่องข่าวการศึกษา, ติง”โฮมสคูล” ประเมินไร้ทิศ, 24 มีนาคม 2560, http://www.komchadluek.net/news/edu-health/267148
4. ชัยชนะของ “เด็กบ้านเรียน”: ย้อนรอยคำพิพากษาว่าด้วยบรรทัดฐาน “สิทธิของผู้เรียน”, thaipublica, 12 มกราคม 2018, https://thaipublica.org/2018/01/homeschool-12-1-2561/
5. How to Homeschool Your Children, WikiHow, https://www.wikihow.com/Homeschool-Your-Children